Jak posługiwać się farbami i lakierami

Autor Wiktoria

Powłoka malarska składa się w zasadzie z kilku warstw. Kto wbrew tej zasadzie próbuje nałożyć lakier jedną grubą warstwą, ten przekona się, że lakier nie schnie gładko, lecz marszczy się. Na powierzchni tworzy się błona, która nie pozwala wysuszyć się warstwie spodniej, następnie pojawiają się zmarszczki i rysy, a w niedługim czasie następuje łuszczenie się lakieru. Jakość zatem lakierowania zależy przede wszystkim od liczby warstw, a nie od grubości warstwy nałożonej. Powłoki nakładanych lakierów lub farb olejnych muszą być za każdym razem dobrze wyschnięte i utwardzone.

Liczba warstw (powłok) zależy głównie od techniki malowania. Malowanie farbami olejowymi na ścianie ogranicza się do dwu warstw. Malowanie farbami emulsyjnymi z reguły jest trzykrotne. Natomiast przy lakierowaniu szlifowanym trzeba się liczyć z 6 lub 7 warstwami. Dlatego meble szlifowane i lakierowane są takie drogie.

Zobacz także: Lakierowanie posadzki

Politurowanie mebli na wysoki połysk wymaga jeszcze większej liczby nałożenia warstw politury spirytusowej na szelaku.

Zasadniczo cały proces malowania musi przebiegać “od chudości do tłustości”, tzn. że każda warstwa wierzchnia powinna zawierać coraz mniej pigmentów, a więcej materiału wiążącego (spoiwa), niż warstwa leżąca pod nią. Spotykane w handlu farby do gruntowania (do malowania wstępnego) i farby powierzchniowe (kryjące) uwzględniają tę zasadę.

Pędzle i narzędzia do malowania

Do przechowywania pędzli, narzędzi i puszek z farbą wystarczy szafka albo półka ustawiona w suchym pomieszczeniu. Ponieważ malowanie nie powinno odbywać się przez cały rok, na okres większych prac renowacyjnych i odnawiania potrzebne jest pomieszczenie suche, wolne od kurzu, dobrze oświetlone.

Nie należy używać do malowania przedmiotów pomieszczenia, w którym znajdują się urządzenia np. do szlifowania, cięcia drewna itp., gdyż w czasie pracy mogą one zapylać świeżo nałożone powłoki malarskie.

Nawet przy dobrym oświetleniu w pracowni w miarę możliwości pracować należy przy świetle dziennym, gdyż przy świetle sztucznym można popełnić liczne błędy.

Zamknięta przestrzeń jest zawsze korzystniejsza niż atelier pod gołym niebem, nawet w lecie.
Zaleca się ostrożność przy wszystkich lakierach nitro i środkach malarskich z silnie ulatniającymi się składnikami. Należy pamiętać o dostatecznym dopływie powietrza.

Dobór pędzli decyduje o wynikach prac malarskich. Pędzle niskiego gatunku można stosować najwyżej przy prostych pracach (malowanie płotu, impregnowanie drewna). Do farb olejnych i lakierów odpowiednie są pędzle okrągłe i płaskie.

  • Pędzle okrągłe (pierścieniowe) stosowane są do wszystkich niemal prac malarskich. Do malowania okien i małych mebli nadają się pędzle o średnicach 25 i 35 mm. Do większych powierzchni nadają się pędzle o średnicy 40 i 45 mm. Wszystkie pędzle powinny być odpowiednia związane. Jeśli szczecina zostanie znacznie starta, wówczas można odwinąć sznurek o kilka spirali i ponownie związać szczecinę na pewnej wysokości.
  • Do lakieru stosujemy zarówno pędzle płaskie, jak i owalne. Przy tego rodzaju pędzlach osiągnąć można gładką i równomierną powierzchnię lakierowaną.
  • Małe pędzle okrągłe lub płaskie służą do nakładania mniejszych płaszczyzn oraz do malowania listewek.
  • Do malowania kaloryferów służą specjalne pędzle; mają one różne wielkości i są tak skonstruowane, że można nimi malować skośne płaszczyzny i dotrzeć do niewidocznych miejsc kaloryfera.
  • Do malowania większych powierzchni są odpowiednie pędzle szerokie (płaskie).
  • Ławkowce do malowania sufitów lub ścian są klasycznymi narzędziami do farb wapiennych, klejowych lub emulsyjnych. Jeden ławkowiec do malowania ścian i sufitu starczyć może na całe życie, jeśli kupi się go dobrej jakości i starannie pielęgnuje.

Konserwacja pędzli zaczyna się od ścisłego przestrzegania zasady, że pędzla nigdy nie stawiamy na szczecinie. Najlepiej przyzwyczaić się do zawieszania pędzla, zwłaszcza po umyciu. Jeżeli pędzel przez nieuwagę naszą bardzo stwardniał, skuteczne może okazać się pławienie go w rozpuszczalniku. W ogóle należy pędzle czyścić po każdym zakończeniu pracy w rozpuszczalniku odpowiednim do danej farby. Przy wapniej farbie klejowej i emulsyjnej należy myć je w wodzie, przy lakierach, np. lakierze olejnym i na sztucznych żywicach, należy myć pędzel w benzynie lakowej albo rozcieńczalniku, przy lakierze nitro — w rozcieńczalniku nitro, a przy lakierze spirytusowym — w spirytusie. Można także zastosować płyny do czyszczenia pędzli. Dobrze wyciśnięty pędzel zwilżamy tym płynem silnie wyciskamy, po czym należy pędzel tylko wypłukać w czystej wodzie, środek oczyszczający bowiem sprawił, iż resztki będą mogły rozpuścić się dopiero w wodzie. Do rąk zabrudzonych farbą również można używać tego płynu oczyszczającego. Przy krótkich przerwach w pracy wystarczy zawiesić pędzel w puszce z wodą.

Zobacz także: Malowanie natryskowe

Wałek malarski ze skóry cielęcej ma tę zaletę, że przy malowaniu sufitów i ścian farbami klejowymi czy emulsyjnymi (przy umiejętnym posługiwaniu się nim) nie chlapie. Poza tym powłoka farby nie jest zupełnie gładka, lecz lekko szorstka. Najczęściej poszukiwana do użytku domowego jest szerokość wałka malarskiego równa ok. 17 cm. Istnieją także wałki węższe (7 cm) i szersze (25 cm).

Przed użyciem należy wałek namoczyć w roztworze wody mydlanej. Podobnie jak pędzie, wałki malarskie należy suszyć na wisząco. Wałek nadaje się też do nakładania farb olejno-żywicznych oraz lakierowania większych płaszczyzn. W tym przypadku wałek musi być wyposażony w obicie nylonowe albo z wełnianego pluszu. Jeśli przy malowaniu wałkiem malarskim pozostają na powłoce farby pęcherzyki, wystarczy dodatkowe pociągnięcie wałkiem bez nacisku. Do lakierowania kaloryferów są specjalne wałki.

Szpachla jest najważniejszym narzędziem uzupełniającym w domowym malowaniu. W swej klasycznej formie — ze stalową klingą i drewnianym trzonkiem służy do skrobania podłoża, do zalepiania dziur w ścianie gipsem, jak również przy reperacji tynku i kitowaniu nierówności. Do szpachlowania powierzchni – drewnianych i metalowych lepiej nadaje się szpachla japońska albo kwadratowa o szorstkiej i cienkiej płaszczyźnie z drewnianym brzegiem albo ze sztucznego tworzywa.

Narzędzia do czyszczenia stosowane przy przygotowaniu podłoża to przede wszystkim:

  • Stalowa i druciana szczotka, nieodzowna przy czyszczeniu podłoża i tynku i betonu, przy usuwaniu rdzy itp.
  • Cyklina (gładzica) do usuwania z drewna poprzedniej zniszczonej powłoki farby lub politury, do której to czynności nie nadaje się stalowa szpachla.
  • Papier ścierny różnej wielkości ziarna: 60-80 — do ścierania z grubsza, 100 — do ścierania poprzedniego malowania, 120-160 — do ścierania delikatnego, np. przy szlifowaniu do połysku jedwabistego.
  • Szczotką do odkurzania podłoża ze starej zeskrobanej powłoki.

Zobacz także: Farba do fug – sposób na błyskawiczną metamorfozę. Jak dobrać farbę do fug? Instrukcja malowania fug

Podstawy techniki malowania pędzlem i wałkiem

Malowanie można rozpocząć, kiedy podłoże jest już przygotowane. Powierzchnia, którą mamy malować, musi być czysta, bez rdzy, wilgoci i tłuszczu. Środek wiążący nie może wsiąkać w pory drewna nasycone wodą, gdyż, substancja błonotwórcza przy schnięciu farby rozpuszcza się. Podobnie dzieje się przy wilgoci istniejącej wewnątrz drewna. Nagły wzrost temperatury powoduje parowanie, które wywołuje spękanie lakieru.

Nakładanie farby pędzlem nie jest trudne, jeśli przestrzega się kilku zasadniczych reguł:

  • szczeciny pędzla nigdy nie należy ustawiać pionowo, lecz ukośnie do malowanej powierzchni,
  • pędzel zanurzać trzeba w farbie tylko do jednej czwartej długości szczeciny, nadmiar zaś farby usunąć z pędzla o brzeg puszki,
  • malowanie rozpocząć należy od pomalowania kątów, brzegów i wszystkich części, do których dostęp jest trudny, a potem dopiero gładkie powierzchnie; spływającą farbę zdjąć pędzlem (bez farby), nie rozmalowywać pełnym pędzlem,
  • farbę ostrożnie rozcieńczyć, jeśli (np. po dłuższym przechowywaniu) źle się rozprowadza, ponieważ zgęstniała.

Większe płaszczyzny wymagają szczególnej staranności. Nowoczesne lakiery schną bardzo szybko, dlatego lakieruje się jedno pasmo za drugim. Malując np. drzwi, lakier nakłada się dwoma pionowymi 30-50 cm długimi pociągnięciami pędzla i rozprowadza się go w lewo i w prawo. W ten sam sposób wykonuje się cały pas trzeci; zaczyna się lakierować od góry, ale w ten sposób, że lakier rozciąga się poziomo (wygładza się). Nadmiar lakieru zbiera się na brzegu puszki. Teraz kolej na następne pasy. Każda nowa warstwa ma przy podziale i wygładzaniu zachodzić o 1 cm na poprzedni pas. Dlatego malować należy w sposób ciągły, lecz nie w pośpiechu.

Nakładanie farby na ścianę za pomocą wałka malarskiego daje znacznie szybsze efekty niż przy malowaniu pędzlem

W skład kompletu przyborów do malowania wałkiem wchodzą:

  1. Wałek malarski z walcem pokrytym okładziną z futra naturalnego (np. owczego) lub tkaniny futropodobnej z włókien syntetycznych o odpowiedniej długości włosa (np. wałki z krótkim włosem są przeznaczone do farb olejnych, olejno-żywicznych i ftalowych),
  2. ocynkowana siatka ociekowa służąca do odciskania nadmiaru farby z wałka,
  3. specjalne naczynie na farbę, umożliwiające odpowiednie zawieszenie siatki. Wymiary naczynia i siatki powinny być dostosowane do długości wałka.

Farbę przeznaczoną do malowania sufitu i ścian wlewa się do naczynia, w którym umieszczona jest siatka ociekowa. Proces malowania wałkiem składa się z następujących faz; zanurzenia wałka w farbie; odsączenia nadmiaru farby przez przetoczenie wałka po powierzchni siatki ociekowej, przetaczania wałka malarskiego po ścianie.

Nasycony farbą wałek przetacza się po powierzchni podłoża — np. ściany — najpierw w kierunku pionowym (od dołu do góry); potem zaś — ruchem zygzakowatym, a następnie ponownie pionowo — z dołu do góry i z powrotem z góry na dół, kończąc proces nakładania farby na ścianę. Prędkość obrotu wałka malarskiego, siła nacisku wałka do podłoża oraz kierunki przetoczeń wałka po danym fragmencie powierzchni podłoża (ściany) zależne są przede wszystkim od jakości użytej farby do malowania.