Dom pasywny, to nowoczesna technologia, która wyróżnia się zastosowaniem rozwiązań, mających za zadanie znaczne ograniczenie zapotrzebowania domu na energię cieplną. Dom ten wykorzystuje energię słoneczną oraz zatrzymuje energię wytworzoną w domu. Tak niskie zapotrzebowanie i zużycie energii sprawia, że dom jest niemalże samowystarczalny. Więcej o domach pasywnych dowiesz się z artykułu.
Spis treści
Co to znaczy, że dom jest pasywny?
Podstawowym założeniem domu pasywnego jest zerowo zapotrzebowanie na konwencjonalną energię do ogrzewania i chłodzenia domu. Dom pasywny zaprojektowany jest w taki sposób, aby zminimalizować zapotrzebowanie na energię pierwotną, inaczej zwaną nieodtwarzalną. Energia taka pozwala pokryć zapotrzebowanie wykorzystane do ogrzewania lub chłodzenia domu, przygotowania ciepłej wody użytkowej czy też do obsługi wentylacji.
Dom pasywny jest zaprojektowany w taki sposób, aby maksymalnie odzyskiwać i wykorzystywać energię naturalną. Dom pasywny cechuje się bardzo niskim zapotrzebowaniem na energię. Oczywiście przekłada się to na niższe koszty eksploatacji.
Dom pasywny, jako nowoczesne budownictwo
Nowoczesne budownictwo ma pewne określone formy i rozwiązania. Doskonałym przykładem nowoczesnego budownictwa mogą być domy pasywne. Największą innowacyjnością jest znaczne ograniczenie zapotrzebowania na energię. Nie wpływa to jednak w żaden sposób na kształt budynku i nadal umożliwia zachowanie ciekawej bryły.
Technologia, która jest wykorzystana przy budowie domu pasywnego, umożliwia utrzymywanie odpowiednich temperatur w pomieszczeniach bez względu na porę roku. Doskonała izolacja budynku pozwala na znaczne ograniczenie zapotrzebowania na energię.
Zużycie energii w domu pasywnym
Podstawowym zadaniem domów pasywnych jest niskie zużycie energii wykorzystywanej do ogrzewania domu. Dom pasywny potrafi wykorzystać tylko 15 kWh w skali roku na metr kwadratowy. Dla porównania, domy energooszczędne zużywają do 40 kWh na m2 rocznie. Dom wybudowany w tradycyjnej technologii może zużyć nawet do 180 kWh na metr kwadratowy rocznie. Jak łatwo policzyć, jest to zużycie 10 razy większe niż w przypadku domu pasywnego.
Dom pasywny – wymagania, które powinien spełniać
Domem pasywnym nie możemy nazwać każdego budynku wedle naszego uznania. Żeby można było go tak nazywać, musi spełnić kilka norm. Po pierwsze musi zostać wybudowany zgodnie z konkretnymi kryteriami Rozporządzenia Ministra Infrastruktury i Budownictwa. Jednym z najważniejszych jest wspomniane wcześniej roczne zużycie energii. Poniżej kilka innych wymagań dla domów pasywnych.
Po pierwsze zwarta bryła oraz doskonała termoizolacja. W przypadku domów pasywnych jest określony konkretny współczynnik przenikania ciepła i nie może on przekraczać wartości 0,15 W na m2. Osiągnięcie takiego stanu jest możliwe dzięki wyeliminowaniu mostków termicznych.
Kolejnym elementem jest szczelność. W przypadku domu pasywnego powinna być na poziomie n50≤0,6 h-1 (to oznacza, że w ciągu godziny przez szczeliny budynku nie powinno przepłynąć więcej powietrza niż 60% jego objętości).
Kolejnym elementem jest orientacja budynku. Od strony południowej dom powinien być jak najbardziej przeszklony. Pozwala to na pozyskanie energii niezbędnej do ogrzewania domu. Zazwyczaj od strony południowej usytuowana jest kuchnia lub salon.
Niezbędnym elementem jest równie wentylacja mechaniczna, która pozwala przy wykorzystaniu rekuperacji na odzyskanie energii z ciepła. Oprócz tego rekuperator zapewnia odpowiedni mikroklimat z domu. Do tego wszystkiego dom powinien być wyposażony w energooszczędne oświetlenie i sprzęty.
Czym różni się dom energooszczędny od pasywnego?
Dom pasywny nie jest tym samym co dom energooszczędny. Dom pasywny zawsze jest domem energooszczędnym, odwrotnie już tak nie jest. Podstawową różnicą jest zużycie energii, która wykorzystywana jest do ogrzewania domu. Dom energooszczędny maksymalnie powinien wykazywać zapotrzebowanie energetyczne max. 40 kWh na m2 rocznie. Dom pasywny do 15 kWh rocznie.
Kolejną różnicę zauważymy również w przypadku instalacji grzewczej. Budynki energooszczędne wykorzystują odnawialne źródła energii. Dom pasywny z założenia rezygnuje jakiejkolwiek formy aktywnego pozyskiwania energii.
Zarówno domy pasywne jak i domy energooszczędne dążą do jak najprostszej bryły. Próbuję wyeliminować wszelkie zbędne załamania ścian oraz dachu. Z tego powodu domy energooszczędne i domy pasywne na pierwszy rzut oka niewiele różnią się od siebie. Podstawową różnicą są mostki termiczne. W przypadku domów energooszczędnych są one ograniczone niemalże do minimum. W domach pasywnych projektanci starają się całkowicie je wyeliminować.
Z całą pewnością różnicą będzie cena pomiędzy domami. Domy pasywne będą droższe od energooszczędnych. Wpływa na to między innymi konieczność zakupienia bardziej energooszczędnych i termoizolacyjnych materiałów. Również technologia ogrzewania jak i likwidacja mostków termicznych znacznie podwyższa cenę. Sam proces budowy jest znacznie trudniejszy, ale w przyszłości zyskujemy znacznie niższe rachunki.
Zobacz także: Farba do fug – sposób na błyskawiczną metamorfozę. Jak dobrać farbę do fug? Instrukcja malowania fug
Budowa domu pasywnego – jak to zrobić prawidłowo?
Zanim rozpoczniemy budowę domu pasywnego, należy dokładnie sprawdzić wszelkie wymagane prawem restrykcje. Parametry techniczne budynku oraz możliwe do wykorzystania instalacje i materiały powinny być zgodne ze standardem WT 2021. Parametr ten określa, jaki może być maksymalny wskaźnik wykorzystanej energii pierwotnej w budynku. Określa również dopuszczalny poziom izolacji cieplnej.
Projekt domu pasywnego
Jak każdy dom, tak i dom pasywny zaczyna budować się od wyboru odpowiedniej działki budowlanej. W przypadku domu pasywnego wybór odpowiedniej działki ma większe znaczenie niż w przypadku budowy domu technologią tradycyjną. Domy pasywne nie mogą być wybudowany na każdej działce. Kiedy już mamy wybraną działkę przychodzi czas na projekt domu. Możemy zdecydować się na gotowe rozwiązanie lub kupić projekt indywidualny. To drugie rozwiązanie jest znacznie droższe.
Decydując się na budowę domu pasywnego lepiej wybrać opcję drugą. Dlaczego? Ponieważ gotowy projekt i tak musimy zaadoptować do potrzeb konkretnej działki, a to związane jest z dodatkowymi kosztami. Tego bardziej opłacalne będzie wykonanie projektu indywidualnego. W przypadku domów pasywnych przyjmuje się, że optymalna wielkość to przedział od 90 do 120 m kwadratowych.
Patrząc na projekt domu, powinniśmy zwrócić uwagę, aby powierzchnia ścian i dachu była i jak najmniejsza w stosunku do powierzchni użytkowej budynku. Jeżeli chcemy mieć pewność, że budynek zostanie zaprojektowany zgodnie ze wszystkimi wymaganiami, to powinniśmy poszukać biura architektonicznego posiadającego specjalny certyfikat.
Usytuowanie domu pasywnego
Domy pasywne cechują się bardzo niskim zapotrzebowaniem na energię, a tę brakującą potrafią pozyskać ze źródeł odnawialnych. Przy tak zaprojektowanym domu bardzo ważne jest odpowiednie jego położenie w terenie. Po pierwsze dom pasywny nie może być zlokalizowany w okolicy wysokich budynków. Po drugie działka musi być na tyle duża, można spokojnie rozplanować ułożenie budynku.
Południowa ściana domu jak już wcześniej było wspomniane, powinna być jak najbardziej przeszklona. Pozwala to na maksymalne wykorzystanie energii słonecznej oraz minimalizację strat ciepła. Przy południowej ścianie nie powinny rosnąć żadne drzewa. Dokładnie odwrotnie wygląda sytuacja od strony północnej, gdzie drzewa są bardzo pożądane. Dzięki nim Zimą można ograniczyć straty ciepła i wychodzenia z budynku.
To właśnie Północna strona najczęściej jest przyczyną największych strat. Projektując domu najlepiej na tej ścianie zaplanować pomieszczenia gospodarcze lub na przykład garaż. Oczywiście projektując dom, musimy wziąć pod uwagę zapisy w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego. Zdarza się, że plan narzuca konkretny kształt budynku, co może uniemożliwić zbudowanie domu pasywnego.
Bryła domu pasywnego
Podstawową cechą domów pasywnych jest prosty kształt. Dom pasywny jest zbudowany na planie prostokąta i zazwyczaj posiada i jednospadowy dach. Projekt takiego budynku zazwyczaj umożliwia większą zabudowę strony południowej. W przypadku domów pasywnych najlepiej sprawdzą się domy parterowe z poddaszem użytkowym. Prosta bryła budynku znacznie ogranicza straty ciepła uciekającego poprzez mostki termiczne.
W związku z chęcią wyeliminowania strat ciepła przez mostki termiczne w domach pasywnych rezygnuje się z różnego rodzaju tarasów balkonów oraz łamanych dachów. Bryła domu pasywnego musi być jak najprostsza, a jednocześnie kubatura zewnętrznych ścian i jak najmniejsza. Co sprawia, że budynki pasywne nie są zbyt duże. Zazwyczaj mieszczą się w przedziale 90 do 120 m.
Zaleca się, aby garaż nie był w bryle budynku, ponieważ powoduje to straty ciepła. Jeżeli marzymy o wykuszach lub tarasach, to dom pasywny zdecydowanie nie jest dla nas stworzony. Musimy wówczas postawić na rozwiązania tradycyjne.
Zobacz także: Mocowanie łap przeciwwyważeniowych
Okna i przeszklenia w domu pasywnym
W budownictwie pasywnym bardzo ważnym elementem są okna oraz przeszklenia. To właśnie one odpowiadają za zaspokojenie domu na ciepło. Z drugiej strony mają one również ograniczać straty ciepła. Duże przeszklenia montuje się na ścianie południowej. Ściana Północna w przypadku domów pasywnych zazwyczaj pozbawiona jest okien.
Odpowiedniej jakości szyby gwarantują, że ciepło pozostanie w środku domu. Niezmiernie ważne jest również odpowiednie dobra niespecjalnych ram okiennych. Domy pasywne bardzo często ograniczają ramy okienne do minimum, szyby wpuszczane są w bezpośrednio w ścianę.
Konstrukcja i materiały
Domy pasywne mogą być budowane zarówno jako konstrukcja z drewnianego szkieletu jak i również w tradycyjnej technologii murowanej. Budując dom, musimy jednak zwrócić uwagę na odpowiednią i jakość materiałów, które muszą cechować się wysokim współczynnikiem akumulacji ciepła. Bardzo ważnym elementem jest również odpowiednia izolacja ścian. Stosuje się do tego styropian frezowany, wełnę mineralną lub wełnę celulozową.
Zewnętrzne ściany domu mogą być wybudowane z różnych materiałów. Najczęściej stosuje się beton komórkowy klub ceramikę. Podczas budowy domów pasywnych bardzo często wykorzystuje się ściany trójwarstwowe. Takie rozwiązanie pozwala zapewnić zarówno dużą izolacyjność termiczną i jak i akustyczną. Każdy z materiałów narzuca grubość ściany.
Ściany murowane z cegieł ceramicznych lub silikatów w domu pasywnym cechują się wysoką bezwładnością cieplną. Ściany takie długo się nagrzewają, ale w zamian długo również oddają swoje ciepło. W domu pasywnym jest to wręcz idealne rozwiązanie, które pomaga utrzymać stałą temperaturę.
W przypadku budowy drewnianego szkieletu ściany usztywnione są płytami drewnopochodnymi. Puste przestrzenie pomiędzy nimi wypełnia się materiałami izolacyjnymi takimi jak wełna celulozowa lub styropian. Takie rozwiązanie pozwala na osiągnięcie znacznie cieńszych ścian niż w przypadku ścian murowanych. Warto zauważyć, w przypadku domu drewnianego praktycznie nie występują mostki termiczne.
Budynek pasywny – wentylacja
Podstawową cechą domów pasywnych jest niski współczynnik straty ciepła. Kluczowym elementem całego tego procesu jest odpowiednio dobrana i zbudowana wentylacja. Domy pasywne posiadają bardzo szczelną wentylację mechaniczną, umożliwia odzyskiwanie ciepła. Ta sama wentylacja pobiera powietrze z zewnątrz i dostarcza je do domu.
W domu pasywnym świeże powietrze powinno do pływać do wszystkich głównych pomieszczeń i stamtąd rozchodzić się na pozostałe. Wentylacja w domu pasywnym odpowiada za stworzenie odpowiedniego mikroklimatu. Dzięki temu nie ma leśniczy grzybów.
Pasywny system ogrzewania
W pasywnym domu kluczowym elementem jest system ogrzewania. System ogrzewania wykorzystuje naturalne źródła ciepła. Podstawowym sposobem jest odpowiednie pobieranie energii słonecznej, co omówione było wcześniej. Najważniejszą rolę w całym systemie ogrzewania budynku pasywnego pełni wentylacja. Powietrze w kanałach ogrzewane jest przez dużej mocy nagrzewnicę, zasila na przykład pompa ciepła.
Budynki pasywne bardzo często wykorzystują niewielkie urządzenia, które działają w oparciu o pompę ciepła. Urządzenia te z jednej strony odpowiadają za ciepło w domu, z drugiej strony za przygotowanie ciepłej wody użytkowej. W polskich warunkach trudno jest zbudować idealny pasywny dom ze względu na klimat. Dlatego zdarza się montowanie dodatkowych źródeł ogrzewania jak grzejniki czy też ogrzewanie podłogowe na przykład w łazience.
Zobacz także: Mocowanie mat słomianych
Dom pasywny – cena budowy
Budując dom, jednym z najważniejszych kryteriów jest cena. W przypadku budowy domu pasywnego nie powinniśmy liczyć na niskie ceny. Duże wymagania związane z izolacyjnością oraz zastosowanie bardzo specyficzne i stolarki okiennej o podwyższonych parametrach znacznie zwiększa koszty związane z budową. Według szacunków koszt budowy pasywnego domu jest o jedną trzecią wyższy niż domu w technologii tradycyjnej.
Budowa domu pasywnego wymaga bardzo dużej dokładności i wysokiej klasy materiałów. Zbudować dom pasywny systemem gospodarczym, to z całą pewnością nam się to nie uda. W przypadku domów pasywnych konieczny jest skorzystanie z profesjonalnej firmy budujących domy pasywne.
Dom pasywny – opinie
Budownictwo pasywne bez dwóch zdań ma bardzo wiele zalet. W pierwszej kolejności oczywiście chodzi o energooszczędność i bardzo niskie koszty utrzymania takiego domu. Budowa domu może jednak przynieść pewne problemy. Do wybudowania domu pasywnego potrzebna jest odpowiednia wiedza i technologia oraz dobrze przemyślany projekt wraz z odpowiednio dobranymi do budowy materiałami. Wszystko przyłoży się na trwałość naszego domu. Oczywiście budując taki dom, zależy nam na tym, służył nam on przez wiele lat.
Oczywiście domy pasywne to nie tylko plusy. Największą wadą domu pasywnego jest wysoka cena budowa. W Polsce trudno również znaleźć specjalizujący się w tej technologii budowy firmy. Ponieważ jest to technologia dość nowa, to znalezienie odpowiedniego architekta i wykonawcy nie jest zadaniem prostym. Oprócz ceny problemem może być bryła budynku. Pasywny może mieć jedynie proste kształty.
Planując budowę domu pasywnego, koniecznie należy zapoznać się z różnego rodzaju dokumentacją oraz wymaganiami i wytycznymi do budowy. Dom taki musi spełniać wiele różnych warunków. Budowa domu pasywnego może być kłopotliwa i droga, ale koszty późniejszej eksploatacji znacznie nam te niedogodności uprzyjemniają. Jeżeli zastanawiasz się nad budową domu pasywnego, to chyba już wiesz wszystko, co potrzeba na ten temat.
