Rysy i drobne uszkodzenia tynku można naprawić zaprawą gipsową. Do pierwszych czynności należy oczyszczenie miejsca uszkodzonego pędzlem lub szczotką, w celu usunięcia pyłu wapiennego i zanieczyszczeń, które zmniejszają przyczepność zaprawy; przy okazji powinno się usunąć odkruszone kawałki tynku. Na podłodze rozpościera się arkusz papieru, zabezpieczając ją w ten sposób przed pyłem wapiennym, który przenika w najdrobniejsze szpary i jest bardzo trudny do usunięcia.
Po oczyszczeniu miejsce uszkodzone trzeba dokładnie zwilżyć wodą, w przeciwnym przypadku bowiem suchy tynk pobierze wodę zawartą w zaprawie gipsowej, powodując złe jej związanie. Istnieje wtedy możliwość wykruszenia kawałka zaprawy.
Zaprawę gipsową przygotowuje się mieszając gips z wodą w stosunku 0,6-0,7 l wody na 1 kg gipsu. Do naczynia wlewa się najpierw wodę, a następnie do wody wsypuje gips. Taka kolejność zapobiega tworzeniu się grudek i ułatwia dokładne rozmieszanie zaprawy.
Zobacz także: Rodzaje podłóg i podkładów
Zaprawa gipsowa należy do szybko wiążących. Proces wiązania rozpoczyna się po około 5 minutach i dlatego bardzo istotne jest prawidłowe wykonanie zaprawy. Biorąc to wszystko pod uwagę, należy zrobić tylko tyle zaprawy, ile potrzeba do naprawienia miejsca uszkodzonego. Przy kilku zaś uszkodzonych miejscach przygotować jej tylko tyle, ile trzeba na reperację trwającą około 5 minut. Jeśli wykonuje się zaprawę po raz drugi w tym samym naczyniu, trzeba uprzednio usunąć stwardniałe resztki, gdyż spowodują one osłabienie jej wytrzymałości. Warto też wiedzieć, że ciepła woda przyspiesza okres wiązania.
Krótki okres wiązania jest podstawową wadą zaprawy gipsowej. W przypadku usuwania dużej ilości drobnych uszkodzeń, mniej pracochłonne będzie wykonanie zaprawy gipsowej z tzw. opóźniaczem, który przedłuży okres wiązania do około 30 minut. Przygotowanie jej jest jednak kłopotliwe. Najłatwiejszy do wykonania w warunkach domowych jest opóźniacz z kleju kostnego. Klej kostny zalewa się wodą w proporcji 100 g na 0,5 l i pozostawia na 24 godziny. Po tym czasie spęczniałe granulki należy ogrzewać do całkowitego rozpuszczenia w temperaturze nie wyższej niż 70°C. Najlepiej garnek z klejem wstawić do naczynia wypełnionego wodą i podgrzewać.
Rozpuszczony klej miesza się z wodą przygotowaną do zaprawy. Na 1 kg gipsu należy użyć 10-12 ml zaczynu z kleju kostnego.
Opóźnienie wiązania zaprawy gipsowej można również uzyskać przez dodanie wapna w ilości wynoszącej 5-10 % ciężaru gipsu. Ciasto wapienne rozpuszcza się w wodzie, do której potem należy wsypać gips.
Reperacja zwykłych tynków zaprawą gipsową pozostawia widoczne ślady poprzez różnicę faktur — stary tynk jest chropowaty, miejsca naprawione bardziej gładkie. Można tego uniknąć, dosypując do suchego gipsu niewielką ilość czystego piasku. Po dokładnym wymieszaniu gipsu z piaskiem należy przystąpić do wykonania zaprawy, zachowując opisaną powyżej kolejność czynności.
Bardzo drobne uszkodzenia tynku można również naprawiać specjalną szpachlówką do tynku, sprzedawaną w sklepach. Kurczy się ona jednak przy schnięciu, a poza tym nawet kilkumilimetrowa warstwa schnie bardzo długo.
